Europejskie Centrum Konsumenckie w Polsce (ECK) jest członkiem sieci Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-Net), która została powołana w państwach należących do UE oraz w Norwegii i Islandii by doradzać obywatelom w kwestii ich praw konsumenckich i organizować łatwy dostęp do procedur odszkodowawczych, zwłaszcza w sprawach ponadgranicznych. Centrum w Polsce zostało powołane do życia w styczniu 2005 roku na mocy porozumienia Komisji Europejskiej z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), a jego główne cele to szerzenie wiedzy o wspólnym rynku europejskim i możliwościach, jakie stwarza dla konsumenta oraz pomoc w dochodzeniu praw konsumenckich. Jest łącznikiem pomiędzy indywidualnymi konsumentami mieszkającymi w krajach UE, a różnymi organizacjami i instytucjami rozwiązującymi poszczególne problemy konsumentów (należą do nich m.in. centra sieci ECC-Net i FIN-Net w Unii Europejskiej, Islandii i Norwegii, UOKiK, Miejscy i Powiatowi Rzecznicy Konsumentów, Arbiter Bankowy, Biuro Rzecznika Ubezpieczonych, Urząd Lotnictwa Cywilnego, Urząd Komunikacji Elektronicznej, pozarządowe organizacje konsumenckie).
Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom informatycznym i wprowadzeniu odpowiednich formularzy elektronicznych na stronie www.konsument.gov.pl, konsumenci mają możliwość sprawnego składania skarg i zapytań do Europejskiego Centrum Konsumenckiego w Polsce. W latach 2005 – 2008 do Centrum wpłynęło w sumie 5 458 zgłoszeń, z czego 2 415 stanowiły transgraniczne skargi, 3 043 – prośby konsumentów o informacje. Od czasu powstania ECK Polska systematycznie rośnie liczba udzielonych informacji i porad prawnych oraz skarg transgranicznych rozpatrzonych przez ekspertów. W 2005 roku ECK Polska zarejestrowało 161 skarg transgranicznych i 653 zapytania o informacje, podczas gdy w 2008 – odnotowano już odpowiednio 1 045 skarg i 1 243 zapytań. Tematem najczęściej zgłaszanych skarg ponadgranicznych i zapytań niezmiennie pozostają usługi linii lotniczych (np. opóźniony lot, prawa pasażerów) – w 2005 roku Centrum odnotowało ich 36 w 2008 – 139. Dzięki działaniom sieci centrów ECC-Net, problemy takie jak zagubienie czy zniszczenie bagażu, niesprawnie działający system bookingu biletów lotniczych lub brak kontaktu z tanimi liniami lotniczymi, przestały już być żywiołem nie do opanowania. Systematycznie rośnie również liczba skarg transgranicznych związanych z zakupionymi za granicą sprzętem audiowizualnym, fotograficznym i komputerowym (79 zgłoszeń w 2008) oraz telefonami komórkowymi (sprzęt oraz serwis – 37 zgłoszeń w 2008).
Wzrost liczby odnotowywanych zgłoszeń jest konsekwencją rosnącej świadomości konsumentów na temat przysługujących im praw. Rośnie też zainteresowanie edukacją z zakresu europejskiego prawa konsumenckiego. Dużą popularnością cieszą się cykliczne wykłady organizowane przez ECK Polska i Centrum Informacji Europejskiej UKIE pod hasłem „Prawa Konsumenta w Unii Europejskiej”. Dzięki tej inicjatywie eksperci ECK uzyskali bliski kontakt z polskimi konsumentami i osobami zaangażowanymi w sprawy obrotu konsumenckiego (w tym m.in. dziennikarzami, przedsiębiorcami, rzecznikami konsumentów). Okazała się ona być cenną wymianą doświadczeń i opinii odnośnie sposobu funkcjonowania systemu ochrony konsumentach w UE. Spotkania te pozwalają dostrzec, że polscy konsumenci są coraz bardziej świadomi znaczenia Jednolitego Rynku i tego, jak ich prawa są realizowane w poszczególnych krajach. Wiedzą również, że w przypadku powstania problemów istnieje mechanizm, ECK i sieci ECC-Net, który daje realną możliwość pomocy w przygotowaniu reklamacji i w dochodzeniu roszczeń w wymiarze transgranicznym.
ECK Polska organizuje również debaty z udziałem przedsiębiorców, organizacji konsumenckich i organów administracji mające na celu upowszechnienie standardów europejskich i zachęcenie do ich stosowania. Jednym z głównych zadań Centrum w tym zakresie jest popularyzowanie pozasądowych metod rozwiązywania sporów (tzw. Alternative Dispute Resolution – ADR) pomiędzy przedsiębiorcami a konsumentami. Wśród licznych działań promujących ADR można wymienić konferencje z udziałem przedstawicieli Państw UE (jak np. Baltic Sea Region Seminar on ADR Consolidation w 2007 r.), corocznie organizowany okrągły stół poświęcony strategii rozwoju ADR, czy raporty na temat aktualnego poziomu rozwoju. Dzięki polskiemu centrum ECC-Net trzy organizacje ADR zostały zgłoszone przez UOKiK i zaakceptowane przez Komisje Europejska jako mechanizmy spełniające wymogi UE w zakresie rozwiązywania sporów (mediacja Inspekcji Handlowej, Bankowy Arbitraż Konsumencki, Rzecznik Ubezpieczonych). Dzięki tym posunięciom stało możliwe polubowne rozwiązywanie, często beznadziejnych problemów transgranicznych np. w branży usług remontowych, czy związanych z zakupem sprzętu informatycznego. Pomimo krótkiej historii, ECK Polska jako wiodące centrum uczestniczyło w wielu reprezentatywnych przedsięwzięciach europejskich sieci ECC-Net, jak np. przygotowanie raportu The European Online Marketplace: Consumer Complaints 2005 prezentowanego Komisji Europejskiej w 2006 r., czy projektu diagnozującego możliwości transgraniczne ADR – ADR across border in practice (lata 2008-2009).
Od poszerzenia Unii w 2004 roku prawo i polityka konsumencka zajmują coraz ważniejszą pozycję w projektach i działaniach Komisji Europejskiej. Potwierdzeniem tego jest choćby wyodrębnienie sekcji w Dyrekcji Generalnej ds. Zdrowia i Konsumentów i powołanie nowego urzędu Komisarza ds. ochrony praw konsumentów. W styczniu 2007 roku funkcję tę objęła Meglena Kunewa z Bułgarii, po wstąpieniu tego kraju do Unii. Podczas wizyty w Polsce w czerwcu 2007 roku, nowa Komisarz podkreśliła wagę opinii i pozycję polskich konsumentów oficjalnie zapraszając ECK Polska do współpracy w przygotowywaniu nowych europejskich regulacji i udziału w projektach mających celów wzmocnienie pozycji konsumentów UE.
Do najważniejszych regulacji wzmacniających pozycję konsumentów UE, które zostały wprowadzone w życie w Polsce lub wypracowane po 2004 roku, można zaliczyć m.in. Rozporządzenie 261/2004/WE ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, Rozporządzenie 2006/2004/WE w sprawie współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów, nową Dyrektywę o Kredycie Konsumenckim (2008/48/WE), czy Dyrektywę o nieuczciwych praktykach handlowych (2005/29/EC). W przygotowaniu tej ostatniej czynny udział brali eksperci ECK Polska. Praca Komisji Europejskiej nad nową dyrektywą o ochronie praw konsumenckich jest owocem udziału ECK w kilkuletnich pracach przeglądu regulacji konsumenckich (monitorowania praktyki) na poziomie europejskim.
Transpozycja regulacji ustanowionych przez Komisję Europejską i Parlament Europejski daje polskim konsumentom coraz więcej możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń. Ponadto, Europejskie Centrum Konsumenckie monitoruje faktyczne działanie przepisów (np. dotyczących drobnych roszczeń) i w razie potrzeby podejmuje odpowiednie działania, aby wzmocnienie konsumenta nie pozostawało jedynie „na papierze”, ale było stosowane w praktyce. Poprzez okresowe raporty m.in. dotyczące e-commerce, o prawach pasażerów, sieć ECC-Net stale obserwuje nieprawidłowości na polskim rynku by diagnozować nowe praktyki przedsiębiorców, stwierdzać naruszenia praw konsumenckich i skutecznie postulować zmiany. Wspólne działania sieci doprowadziły do zmiany praktyk przedsiębiorców działających pan-europejsko, z którymi mieli problemy konsumenci z różnych Krajów Członkowskich.
Dodatkowe informacje na temat zmian w zasadach ochrony polskich konsumentów w Polsce po wstąpieniu naszego kraju do Unii Europejskiej można również znaleźć w komunikacie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przygotowanym we współpracy z ECK Polska i dostępnym na stronie internetowej UOKIK
Więcej informacji poświęconych 5. rocznicy wstąpienia Polski do Unii Europejskiej na specjalnej stronie Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej.
Podsumowania i analizy 5 lata od historycznego poszerzenia UE o 10 nowych Krajów Członkowskich również
na jubileuszowej stronie Komisji Europejskiej (w języku angielskim)
.
