Światowy Dzień Praw Konsumenta ustanowiono w 1983 roku, na pamiątkę przemówienia prezydenta USA, Johna F. Kennedy’ego, z 1962 roku, w którym po raz pierwszy publicznie poruszył kwestie praw konsumentów. W Polsce jest obchodzony od 2000 roku. Jego celem jest zwiększenie świadomości konsumentów oraz edukacja na temat rynku.
Sprawiedliwa transformacja w kierunku zrównoważonego stylu życia - międzynarodowe hasło obchodów w 2025 roku
Ostatnie lata przyniosły wiele trudnych wyzwań środowiskowych, takich jak bardzo wysokie temperatury, ekstremalne zjawiska pogodowe i rosnąca utrata różnorodności biologicznej. Również zanieczyszczenie środowiska stało się poważnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego. Problemy te będą się nasilać, jeśli pilnie nie zostaną podjęte kompleksowe działania na poziomie ogólnoświatowym. Międzynarodowa Federacja Związków Konsumenckich (Consumers International) podkreśla, że rozwiązaniem kryzysu jest przejście do zrównoważonego stylu życia, które troszczy się zarówno o ludzi, jak i o środowisko. Tegoroczna kampania z okazji Światowego Dnia Konsumenta wskazuje ścieżki przejścia do bardziej odpowiedzialnego życia i apeluje o lepszą ochronę praw konsumentów.
Sprawiedliwe przejście do zrównoważonego stylu życia powinno uwzględniać:
- ochronę uzasadnionych potrzeb konsumentów, takich jak dostęp do żywności i energii oraz ochronę zdrowia i bezpieczeństwa ludzi.
- lepszy dostęp do zrównoważonych i zdrowych wyborów, przystępnych cenowo dla wszystkich.
- dostrzeganie głosów konsumentów na wszystkich szczeblach zarządzania ze szczególnym uwzględnieniem i ochroną konsumentów wrażliwych.
- istnienie zróżnicowanych dróg przejścia do zrównoważonego stylu życia, w zależności od kontekstu, ponieważ lokalne priorytety i wyzwania kształtują unikalne podejścia.
Konferencja Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
W przededniu Światowego Dnia Konsumenta, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach zorganizował 11 marca br. konferencję, której tematem przewodnim było tegoroczne hasło obchodów. W wydarzeniu udział wzięła przedstawicielka ECK Polska – doradca prawny Adrianna Kowalczyk. Spotkanie poruszało m.in. zagadnienia związane z wyzwaniami, z którymi mierzą się w dzisiejszych czasach zarówno konsumenci, jak i przedsiębiorcy.
Procedura „Know Your Customer”. W Światowy Dzień Konsumenta sieć ECC zwraca uwagę na prawo do ochrony danych osobowych konsumentów w czasie transakcji online.
Zakupy online, bankowość i usługi cyfrowe stały się integralną częścią codziennego życia. Niestety korzystając z ofert w cyberświecie konsumenci narażeni są na zagrożenia, takie jak kradzież tożsamości i oszustwa płatnicze. Aby temu przeciwdziałać, wiele firm wdraża procedurę „Know Your Customer (KYC)” tł. „Poznaj swojego klienta” w celu weryfikacji tożsamości klientów przed zakończeniem transakcji online. Powszechnie stosowane w jej ramach techniki to na przykład uwierzytelnianie dwuskładnikowe, procedury eID i podpisy cyfrowe. Niestety dane pozyskiwane w procesie KYC służą często również do marketingu i segmentacji klientów. Chociaż działania te z założenia mają pomóc chronić konsumentów i firmy, to budzą również pytania dotyczące ochrony danych i praw konsumentów.
W czasie obchodów Światowego Dnia Konsumenta centra sieci ECC informowały o tym czym jest procedura KYC oraz co konsumenci powinni wiedzieć o ochronie danych w transakcjach online. W ramach wspólnej akcji edukacyjnej realizowanej w mediach regionalnych i na portalach społecznościowych 29 centrów, opublikowano zbiór najważniejszych informacji na temat procedury KYC oraz konsekwencji przetwarzania danych osobowych w tym procesie. Przygotowano również rekomendacje dotyczące metod ochrony własnej podczas transakcji internetowych.
KYC to proces weryfikacji tożsamości konsumenta przed zakończeniem transakcji online. Procedura od lat powszechna w sektorze bankowym i finansowym, coraz częściej stosowana jest także przez firmy zajmujące się handlem elektronicznym i dostawców usług telekomunikacyjnych. Niestety poza wykrywaniem oszustw, firmy wykorzystują KYC również do marketingu i segmentacji klientów. Na podstawie zachowań zakupowych klienci mogą otrzymywać spersonalizowane oferty, ale także może zostać im odmówiony dostęp do niektórych metod płatności lub dostęp do ich kont.
Jak chronić swoje dane osobowe w procedurze KYC?
- Przed dostarczeniem kopii dokumentu tożsamości użyj znaku wodnego lub nałóż spersonalizowany tekst albo notatkę wskazującą cel. Alternatywnie oznacz dokument datą w celu wskazania okresu ważności, co pomaga zapobiegać nieautoryzowanemu wykorzystaniu danych osobowych.
- Pytaj, dlaczego wymagane dane są potrzebne.
- Sprawdź swoje prawa wynikające z ogólnego rozporządzenia o ochronie danych (RODO)
Chociaż procedura KYC może pomóc w zapobieganiu oszustwom, firmy muszą również zapewnić, że gromadzenie danych jest uczciwe, przejrzyste i zgodne z przepisami RODO. Konsumenci powinni być zawsze informowani o tym, w jaki sposób ich dane są wykorzystywane i mieć możliwość zakwestionowania nieuczciwej oceny lub ograniczeń.
Wpływ technologii AI wykorzystywanej w e-commerce na wrażliwych konsumentów. ECK Polska edukuje, jak dokonywać bezpiecznych zakupów w Internecie.
Stałym tematem wielu ostatnich dyskusji gospodarczych i naukowych jest szybki rozwój sztucznej inteligencji oraz jej zastosowanie w handlu internetowym, a także wpływ na decyzje zakupowe konsumentów. W wyniku tego postępu, to, co aktualnie trafia do wirtualnych koszyków klientów, często nie jest wynikiem ich rzeczywistych potrzeb, ale efektem oddziaływania technik sprzedażowo-marketingowych wspieranych przez nowoczesną technologię.
Personalizowane rekomendacje, ceny ustalane przez algorytmy i wyświetlanie reklam dopasowanych do indywidualnych preferencji mogą sprawiać wrażenie rozwiązań ułatwiających zakupy i lepiej odpowiadających na potrzeby klientów. Jednak biorąc pod uwagę ogrom danych przetwarzanych w tych procesach oraz wpływ jaki działania te mają na konsumentów, warto zadać pytanie czy rzeczywiście przynosi to tylko korzyści?
Grupą szczególnie narażoną na nieuczciwe praktyki handlowe tzw. dark patterns oraz oszustwa reklamowe, coraz powszechniej stosowane w mediach społecznościowych, są wrażliwi konsumenci. Są to osoby, które z różnych względów nie są w stanie podejmować racjonalnych decyzji zakupowych. Należą do nich m.in. seniorzy, osoby niepełnosprawne, dzieci i młodzież. W odróżnieniu od przeciętnych konsumentów, wrażliwi konsumenci nie zawsze są dobrze poinformowani i ostrożni, co naraża ich na większe ryzyko niefortunnych transakcji.
Wraz z szybkim rozwojem rynku e-commerce coraz więcej osób z pokolenia Silver (60+) korzysta z zakupów online. Niestety, zaawansowane techniki sprzedażowe, oparte w dużym stopniu na sztucznej inteligencji, narażają seniorów na podejmowanie niekorzystnych lub niechcianych transakcji. Przykładem mogą być sytuacje w których starsi konsumenci dokonują zakupów na zagranicznych stronach internetowych. Klikając w polskojęzyczną reklamę na portalach społecznościowych, przekierowywani są do sklepów np. spoza Europy. Późniejsze anulowanie takich transakcji staje się dużym problemem, szczególnie jeśli konsument ma do czynienia z nieuczciwym sprzedawcą lub gdy koszt dostawy produktu przewyższa jego wartość. Ponadto, w dynamicznie rozwijającym się sektorze usług e-commerce seniorzy często nie są świadomi, że ich preferencje zakupowe śledzą algorytmy AI, co może prowadzić do niekorzystnych dla nich skutków. Personalizacja ofert często skupia się na produktach związanych z wcześniejszymi zainteresowaniami, które niekoniecznie odpowiadają rzeczywistym potrzebom starszych konsumentów. Innym zagrożeniem są zmanipulowane recenzje. Wiele osób starszych, często polegających na rekomendacjach, nie zdaje sobie sprawy, że niektóre opinie są sponsorowane lub napisane przez osoby opłacane za ich tworzenie. Może to skłaniać seniorów do zakupu produktów o niskiej jakości lub w zawyżonych cenach.
Wykład w Ostrołęckim Centrum Kultury
O zagrożeniach oraz sposobach ochrony w czasie zakupów online, opowiadaliśmy na spotkaniu w Ostrołęckim Centrum Kultury, podczas wykładu pn. „Seniorzy a cyberbezpieczeństwo” zorganizowanego przez Komendę Wojewódzką Policji w Radomiu. Jest to seria spotkań, która w ramach współpracy z ECK Polska, odbywać się będzie przez cały marzec i kwiecień w różnych miastach Polski.
W dobie rozwoju technologii AI wykorzystywanej w marketingu, aktywnie edukujemy seniorów jak dokonywać rozważnych zakupów w Internecie.
Więcej porad jak kupować odpowiedzialnie i unikać nieprzyjemnych niespodzianek można przeczytać w przewodniku ECK Polska.
W 2025 roku ECK Polska świętuje 20 lat istnienia.
Europejskie Centrum Konsumenckie Polska powstało w 2005 roku, na mocy porozumienia Komisji Europejskiej z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Projekt finansowany jest ze środków Komisji Europejskiej oraz Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Dzięki powołaniu do życia sieci ECC, konsumenci mogą korzystać z bezpłatnych porad i pomocy w rozwiazywaniu sporów z zagranicznymi przedsiębiorcami działającymi na terenie Unii Europejskiej, Norwegii i Islandii.
Od chwili powstania ECK Polska, liczba wpływających skarg i zapytań wykazywała stały wzrost. Szczególnie wysoka liczba spraw zarejestrowanych w 2020 roku była wynikiem trudności konsumentów podczas pandemii COVID-19. Po ustabilizowaniu się globalnych gospodarek liczba zgłoszeń spadła, ale nadal utrzymuje tendencję wzrostową, wynika to z rosnącej świadomości konsumentów w zakresie ich praw oraz rozwijającej się gospodarki cyfrowej.
W minionym – 2024 roku, do ECK Polska wpłynęło łącznie 9243 skarg i zapytań konsumentów, z czego 5578 dotyczyło sporów transgranicznych należących do kompetencji sieci ECC-Net. Doradcy prawni dzięki swoim umiejętnościom wynikającym z wiedzy merytorycznej i wieloletniej praktyki, przeprowadzili łącznie 1711 mediacji, odzyskując dla konsumentów należne środki finansowe w łącznej kwocie 492 478,04 Euro.
Pełny raport z działań w 2024 roku można przeczytać tutaj Raport ECK 2024
