Wspólny rynek Unii Europejskiej oferuje konsumentom wiele ułatwień i stwarza możliwość większego wyboru najkorzystniejszej oferty. Po pięciu latach od wejścia Polski do zjednoczonej Europy, polscy konsumenci coraz chętniej decydują się na transgraniczne podróże i zakupy. W obecnej sytuacji, przy wysokim kursie EUR, polscy konsumenci ostrożniej kupują produkty, zawierają umowy i korzystają z usług poza granicami kraju. Niestety, nadal w wielu wypadkach narażają się na kłopoty, ponieważ zbyt mało wiedzą na temat praw, jakie im przysługują.
Zakres praw przysługujących konsumentowi zależy od rodzaju umowy sprzedaży zawartej pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą, sprzedawcą czy usługodawcą. Jednym z nich jest prawo do reklamacji. Jeśli zakupione w Berlinie buty okażą wadliwe, konsument może je reklamować na podstawie „niezgodności towaru z umową”. Jeżeli zgłosi reklamację do sprzedawcy w ciągu dwóch lat od dnia zakupu ma prawo m.in. do naprawy lub wymiany na nową parę, a w sytuacji, gdy nie jest to możliwe – do ewentualnego obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy. W większości państw wspólnoty nie ma obowiązku przyjęcia pełnowartościowego towaru w sklepie stacjonarnym (wyjątkiem jest np. UK). Tylko w niektórych krajach Unii Europejskiej konsument ma prawo do zwrotu zakupionego towaru. Natomiast, zgodnie z prawem unijnym konsumenci robiący zakupy w sieci, we wszystkich krajach UE mają prawo do odstąpienia od umowy w ciągu minimum 7 dni (w Polsce 10 dni) od otrzymania towaru.
Warto wiedzieć, że inne zasady i terminy dochodzenia roszczeń obowiązują przy składaniu skargi w wypadku odwołanego lotu w Barcelonie, niedoręczonej przesyłki z Londynu, a inne w przypadku problemów z wypłatą gotówki z bankomatu w Sztokholmie. W przypadku sporu, konsument jako słabszy uczestnik rynku, może zwrócić się do odpowiednich instytucji prowadzących działania na rzecz ochrony jego interesów. Wsparcia w postaci poradnictwa i pomocy prawnej udzielają na przykład społeczne organizacje konsumenckie oraz Rzecznicy Konsumentów usytuowani przy Urzędach Powiatowych i Miejskich. W konfliktach transgranicznych konsumentów wspomagają Europejskie Centra Konsumenckie, działające we wszystkich krajach Unii, a także w Norwegii i Islandii.
W perspektywie Światowego Dnia Konsumenta ECK Polska pragnie przypomnieć podstawowe zasady reklamacji i sposoby dochodzenia roszczeń w praktycznej formie. W zamieszczonym niżej załączniku „Dochodzenie roszczeń w praktyce – kompendium wiedzy europejskiego konsumenta” są zebrane podstawowe prawa i obowiązki konsumenta dotyczące sprzedaży konsumenckiej, handlu elektronicznego, podróży samolotem, usług turystycznych, bankowych i pocztowych. Opisane są również ogólne zasady składania reklamacji, a także sposoby egzekwowania swoich praw przez dostępne środki prawne. Szczegółowe informacje konsumenci mogą też znaleźć w publikacjach i na naszych stronach internetowych: www.konsument.gov.pl.
*** *** ***
Światowy Dzień Konsumenta, znany również, jako Światowy Dzień Ochrony Praw Konsumenta, obchodzony jest 15 marca. Ustanowiony został w 1983 roku w 21. rocznicę przemówienia prezydenta Stanów Zjednoczonych, Johna Kennedy’ego w sprawie projektu ustawy ochrony praw konsumenta, które wygłosił w Kongresie USA w 1962r. Amerykański prezydent sformułował wtedy cztery podstawowe prawa konsumentów: do informacji, do wyboru, do bezpieczeństwa, do reprezentacji.
Od 2000 roku oficjalne obchody Światowego Dnia Konsumenta organizowane są także w Polsce. Włączają się do nich instytucje publiczne chroniące interesy konsumentów (mi.in. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Arbiter Bankowy, Inspekcja Handlowa, Biuro Rzecznika Ubezpieczonych, Miejski Rzecznik Konsumentów, ECK) oraz organizacje pozarządowe (m.in. Federacja Konsumentów, Stowarzyszenie Konsumentów Polskich, Polska Zielona Sieć).
W Unii Europejskiej święto to jest obchodzone, jako Europejski Dzień Konsumenta.
„Dochodzenie roszczeń w praktyce – kompendium wiedzy europejskiego konsumenta” (pdf)
