Trybunał Sprawiedliwości a odszkodowania za loty | Europejskie Centrum Konsumenckie

Prawo unijne[1] przewiduje, że w przypadku odwołania lotów, pasażerowie mogą otrzymać odszkodowanie w formie ustalonej stałej kwoty w wysokości od 250 do 600 euro. W orzeczeniu przedstawionym w sprawie Sturgeon and Others[2] Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że pasażerowie, których loty zostały opóźnione, mogą być traktowani w ten sam sposób, w sprawie ich prawa do odszkodowania, jak ci, których loty zostały odwołane. A zatem Trybunał podtrzymuje stanowisko, iż w przypadku, gdy pasażerowie dotrą do miejsca docelowego swojej podróży trzy godziny lub później po zakładanym czasie przylotu, mogą żądać stałej kwoty odszkodowania od przewoźnika, o ile opóźnienie nie jest spowodowane nadzwyczajnymi okolicznościami.

Amtsgericht Köln (Sąd Rejonowy w Kolonii) i Sąd Wyższej Instancji (Anglia i Walia) stara się uzyskać wyjaśnienia dotyczące zakresu orzeczenia w sprawie Sturgeon and Others. W pierwszym przypadku (C-581/10) niemiecki sąd rozpatruje spór pomiędzy pasażerami a liniami lotniczymi Lufthansa w sprawie opóźnienia lotu o ponad 24 godziny w stosunku do pierwotnego planu przylotu. W drugim przypadku (C-629/10) TUI Travel, British Airways, linie lotnicze easyJet, Zrzeszenie Międzynarodowego Transportu Lotniczego (IATA) wszczęły postępowanie przed sądami w Wielkiej Brytanii dotyczące odrzucenia ich wniosku przez Główny Inspektorat Lotnictwa Cywilnego o nienakładaniu na nich obowiązku wypłaty odszkodowań pasażerom, których loty zostały opóźnione. Ten niezależny organ regulacyjny odpowiedzialny w Wielkiej Brytanii za egzekwowanie regulacji dotyczących lotnictwa stwierdził, że był zobowiązany do nadania mocy prawnej orzeczenia w sprawie Sturgeon and Others.

W najnowszym orzeczeniu Sąd potwierdza swoją interpretację prawa unijnego w orzeczeniu w sprawie Sturgeon and Others. Wielokrotnie powtarza, że zasada równego traktowania wymaga, aby pasażerowie, których loty zostały opóźnione oraz odwołane „w ostatnim momencie”, muszą być traktowani, jako będący w porównywalnych warunkach w kontekście użycia swoich praw do odszkodowania. Spowodowane jest to faktem, że pasażerowie ponoszą podobną niedogodność, a mianowicie – stratę czasu. 

Ponieważ pasażerowie, których loty są odwołane, mają prawo do odszkodowania, w przypadku gdy ich strata czasu jest równa lub przekracza trzy godziny, Sąd stwierdza, że pasażerowie, których loty są opóźnione, mogą również korzystać z prawa, kiedy ze względu na opóźnienie ich lotu ponoszą tę samą stratę czasu, tj. kiedy dotrą do miejsca docelowego trzy godziny lub później po czasie przylotu pierwotnie przewidzianym przez przewoźnika linii lotniczych.   

Niemniej jednak, przyjmując Rozporządzenie 261/2004, ustawodawca unijny dążył do osiągnięcia równowagi  pomiędzy interesami pasażerów linii lotniczych oraz przewoźników. W związku z tym, takie opóźnienie nie uprawnia pasażerów do otrzymania odszkodowania, jeśli przewoźnik udowodni, że długie opóźnienie jest wywołane nadzwyczajnymi okolicznościami, których nie można było uniknąć, nawet jeśli wszystkie właściwe kroki zostały podjęte, mianowicie okoliczności pozostające poza sferą kontroli przewoźnika lotniczego.

Sąd stwierdza także, że obowiązek wypłaty odszkodowania pasażerom, których loty są opóźnione, jest zgodny z Konwencją Montrealską. W związku z tym Sąd stwierdza, że strata czasu spowodowana opóźnieniem lotu stanowi niedogodność, która nie jest regulowana przez Konwencję Montrealską. Dlatego też obowiązek wypłacenia odszkodowań pasażerom, których lot został opóźniony, wykracza poza zakres tej konwencji, ale jest dodatkowym obowiązkiem w systemie odszkodowań określonym przez Konwencję Montrealską.

Następnie Sąd podtrzymuje, że ten obowiązek jest również zgodny z zasadą pewności prawa, według której pasażerowie i przewoźnicy muszą dokładnie znać odpowiadający im zakres praw i obowiązków.

Ponadto Sąd wyjaśnia, że obowiązek wypłacenia odszkodowań pasażerom, których loty są opóźnione, jest zgodny z zasadą proporcjonalności, w myśl której działania przyjęte przez instytucje Unii Europejskiej nie mogą przekroczyć granic tego, co jest właściwe i konieczne, aby osiągnąć prawnie uzasadnione cele realizowane przez dane przepisy, a spowodowane niedogodności nie mogą być nieproporcjonalne do realizowanych celów. W związku z tym Sąd zauważa, że obowiązek wypłacenia odszkodowania nie dotyczy każdego opóźnienia, jedynie dłuższych opóźnień. Ponadto linie lotnicze nie są zobligowane do wypłacenia odszkodowania w przypadku, gdy mogą udowodnić, że opóźnienie zostało spowodowane przez nadzwyczajne okoliczności.

Na koniec Sąd uznał wnioski linii lotniczych dotyczących ograniczenia czasowych skutków swojego orzeczenia. Linie lotnicze twierdzą, że prawo Unii Europejskiej nie może być traktowane jako podstawa do roszczeń o odszkodowanie przez pasażerów w odniesieniu do lotów, które były przedmiotem opóźnienia przed terminem poprzedzającym wydanie niniejszego orzeczenia.

W tej kwestii Sąd potwierdza, że nie ma potrzeby, aby ograniczać czasowo skutki niniejszego orzeczenia.   

UWAGA: Odniesienie do wcześniejszego orzecznictwa pozwala sądom i trybunałom Państw Członkowskich, w sprawach, które toczą się przed nimi, na kierowanie pytań prejudycjalnych do Trybunału Sprawiedliwości odnośnie do interpretacji prawa Unii Europejskiej lub jego obowiązywania. Trybunał Sprawiedliwości nie rozstrzyga sprawy samodzielnie. W gestii sądu lub trybunału Państwa Członkowskiego leży rozstrzygnięcie sprawy w zgodzie z wytycznymi Trybunału, które są jednakowo wiążące dla sądów i trybunałów, przed którymi podobna sprawa zostanie wszczęta.