Dobre wiadomości dla konsumentów: dzięki nowym przepisom unijnym ich prawa we wszystkich 27 państwach członkowskich zostaną wzmocnione. 23 czerwca br. Parlament Europejski przyjął – przytłaczającą większością głosów (615 posłów głosowało za, 16 – przeciw, zaś 21 wstrzymało się od głosu) – dyrektywę w sprawie praw konsumentów, która została przestawiona przez Komisję Europejską w październiku 2008 r. (IP/08/1474). Głosowanie zostało przeprowadzone w następstwie porozumienia zawartego przez trzy unijne instytucje (Komisję Europejską, Parlament Europejski oraz Radę Unii Europejskiej); dzięki niemu pokonano ostatnią barierę na drodze do przekształcenia nowych przepisów w rzeczywistość. Unijna komisarz ds. sprawiedliwości, Viviane Reding, która już w 2007 i w 2009 r. wstawiała się za wprowadzeniem w Unii przepisów przyjaznych dla konsumentów, między innymi za znaczącym zmniejszeniem opłat roamingowych za rozmowy telefoniczne, powiedziała:

„Dla 500 milionów konsumentów w Europie jest to dobry dzień. Dzisiejsze przyjęcie nowej unijnej dyrektywy w sprawie praw konsumentów wzmocni prawa konsumentów. Praktyki internetowych oszustów, którzy zmuszają ludzi do płacenia za rzekomo nieodpłatne horoskopy lub przepisy, zostaną uznane za nielegalne. Nabywcy nie będą nieświadomie zmuszani do zakupu niechcianego ubezpieczenia podróżnego lub wynajmu samochodu przy okazji zakupu biletów online. Każdy będzie miał możliwość zwrotu towarów zakupionych na odległość – czy to przez Internet, pocztą czy też przez telefon – przez okres czternastu dni. Pragnę podziękować sprawozdawcy Parlamentu Europejskiego, panu Andreasowi Schwabowi, a także prezydencji węgierskiej, za ich zaangażowanie, wsparcie i działania, które umożliwiły ten polityczny przełom. Komisja Europejska zrobi wszystko, by zapewnić sprawne wykonanie nowych przepisów we wszystkich państwach członkowskich, tak aby europejscy konsumenci odczuwali większą pewność podczas dokonywania zakupów – czy to w Internecie, czy też poza nim.

Dzisiejszym głosowaniem Parlament Europejski dowiódł swego poparcia dla porozumienia politycznego osiągniętego między negocjatorami reprezentującymi Parlament Europejski, Radę oraz Komisję. W marcu 2010 r. unijna komisarz ds. sprawiedliwości, Viviane Reding, wyraźnie podkreśliła, że wszelkie porozumienia odnośnie do dyrektywy wymagają zachowania równowagi między interesami konsumentów, którzy chcieliby mieć większe prawa, a interesami przedsiębiorców, którzy pragną w pełni korzystać z korzyści jednolitego rynku UE (zob.

PRZEMOWA/10/91).

Ostatnie etapy procedury ustawodawczej:

formalne zatwierdzenie uzgodnionego tekstu unijnej dyrektywy w sprawie praw konsumentów przez Radę Unii Europejskiej (wrzesień);

publikacja nowej dyrektywy w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (jesienią tego roku);

transpozycja nowych przepisów do przepisów prawa krajowego przed upływem 2013 r.

Najważniejsze zmiany, jakie pociąga za sobą nowa dyrektywa, są następujące:

1) W następstwie wniosku zostaną wyeliminowane ukryte opłaty i koszty w Internecie

Konsumenci zyskają ochronę przed „pułapkami cenowymi” w Internecie. Z takimi pułapkami mamy do czynienia, gdy oszuści próbują nabierać konsumentów, zmuszając ich do płacenia za „nieodpłatne” usługi, takie jak horoskopy lub przepisy. Teraz konsumenci będą musieli wyraźnie potwierdzić, że zdają sobie sprawę z konieczności uiszczenia opłaty.

2) Zwiększona przejrzystość cenowa

Sprzedawcy będą musieli ujawniać całkowity koszt towaru lub usługi, jak również wszelkie dodatkowe opłaty. Klienci dokonujący zakupów w Internecie nie będą musieli ponosić żadnych opłat lub kosztów dodatkowych, jeżeli nie zostaną o nich odpowiednio poinformowani przed złożeniem zamówienia.

3) Zakaz wprowadzania na stronach internetowych pól wyboru zaznaczonych z góry

Zdarza się, że gdy dokonujemy zakupów w Internecie – na przykład gdy kupujemy bilet lotniczy – oferowane są nam opcje dodatkowe, na przykład ubezpieczenie podróżne lub wynajem samochodu. Te dodatkowe usługi mogą być oferowane za pośrednictwem z góry zaznaczonych pól wyboru. Dzisiaj często jest tak, że konsumenci, którzy nie życzą sobie takich dodatkowych usług, muszą odpowiednio „odznaczyć” takie pole. Nowa dyrektywa zabroni na terenie całej Unii Europejskiej zaznaczania z góry pól wyboru.

4) Czternaście dni na zmianę decyzji o zakupie

Okres, w którym konsumenci mogą wycofać się z umowy zakupu, został przedłużony do czternastu dni kalendarzowych (w porównaniu z siedmioma dniami, które obowiązują obecnie na mocy unijnego prawa). Oznacza to, że w przypadku zmiany decyzji konsumenci mogą zwrócić towar, niezależnie od przyczyny.

Dodatkowa ochrona w przypadku braku informacji: jeżeli sprzedający nie poinformował klienta wyraźnie o prawie do wycofania się, okres, w którym zwrot jest możliwy, zostanie przedłużony do jednego roku.

Konsumenci będą również chronieni w przypadku zamówionych wizyt, z których będą mogli się wycofywać – dotyczy to sytuacji, gdy handlowiec dzwoni i nakłania konsumenta do umówienia się na wizytę. Ponadto nie będzie już konieczności wprowadzenia rozróżnienia między wizytą umówioną a nieumówioną; w ten sposób uniknie się przypadków obchodzenia prawa.

Prawo do wycofania się zostaje rozszerzone na aukcje internetowe, takie jak eBay – aczkolwiek towary kupione na aukcji mogą być zwrócone jedynie wtedy, gdy są kupione od zawodowego sprzedawcy.

5) Lepsze prawo do uzyskania zwrotu pieniędzy

Handlowcy muszą zwrócić konsumentowi pieniądze za towar w ciągu czternastu dni od momentu wycofania się. Zwrot obejmuje koszty dostawy. Ogólnie rzecz biorąc, handlowcy ponoszą ryzyko uszkodzenia towarów w transporcie, do momentu gdy konsument wejdzie w posiadanie towaru.

6) Wprowadzenie wzoru formularza odstąpienia obowiązującego na terytorium UE

Konsumenci będą mieli do dyspozycji wzór formularza odstąpienia, z którego będą mogli (ale nie będą musieli) skorzystać, gdy zmienią zdanie i zdecydują się na odstąpienie od umowy zawartej na odległość lub na progu mieszkania. Ułatwi to wycofanie się z umowy zawartej na terytorium UE.

7) Eliminowanie dopłat za korzystanie z kart kredytowych i telefonicznych numerów oferujących pomoc

Handlowcy nie będą mogli obciążać konsumentów za zapłatę kartą kredytową (lub innymi środkami płatności) kwotą większą niż ta, która faktycznie obciąża handlowca za oferowanie takiej możliwości zapłaty. Handlowcy, którzy korzystają z linii telefonicznych, umożliwiając konsumentom kontakt w związku z umową, nie będą mogli obciążać konsumentów wyższymi kosztami niż koszty podstawowej taryfy za rozmowy telefoniczne.

8) Wyraźniejsze informacje odnośnie do tego, kto płaci za zwrot towarów

Jeżeli handlowiec chciałby, aby to klient ponosił koszty zwrotu towarów po ewentualnej zmianie decyzji, musi wyraźnie poinformować o tym konsumenta przed zakupem, w przeciwnym razie sam poniesie koszy zwrotu towarów. W przypadku towarów o dużej objętości zakupionych przez Internet lub w ramach sprzedaży wysyłkowej, takich jak sofa, handlowcy muszą wyraźnie przedstawić, przynajmniej szacunkowo, maksymalny koszt zwrotu towaru jeszcze przed zakupem, tak aby konsument mógł dokonać świadomego wyboru przed podjęciem decyzji, gdzie zakupić towar.

9) Lepsza ochrona konsumenta w związku z produktami cyfrowymi

Wyraźniejsze muszą być również informacje dotyczące cyfrowej zawartości, w tym dotyczące zgodności ze sprzętem i z oprogramowaniem oraz dotyczące zastosowania wszelkich technicznych środków ochronnych, na przykład ograniczonego prawa konsumenta do kopiowania zawartości.

Konsumenci będą mieli prawo wycofania się z zakupu treści cyfrowych, takich jak pliki muzyczne lub wideo, jednak jedynie do momentu, w którym zacznie się proces pobierania pliku.

10) Wspólne przepisy dla przedsiębiorstw ułatwią im prowadzenie działalności handlowej na terytorium Europy

Należą do nich:

Jednolity zestaw podstawowych zasad obowiązujących w odniesieniu do umów na odległość (sprzedaż przez telefon, za pośrednictwem poczty lub przez Internet) oraz umów zawieranych poza lokalem (sprzedaż poza siedzibą przedsiębiorstwa, na przykład na ulicy lub na progu mieszkania) na terenie Unii Europejskiej; dzięki temu w przypadku handlowców prowadzących sprzedaż międzynarodową obowiązywać będą równe reguły gry, zaś koszty transakcji spadną; dotyczy to szczególnie sprzedaży przez Internet.

Standardowe formularze ułatwią przedsiębiorstwom ich działalność: formularz zgodności z wymogami dotyczącymi informacji o prawie do wycofania się.

Szczegółowe przepisy będą miały zastosowanie do małych przedsiębiorstw i rzemieślników, takich jak hydraulik. Prawo do wycofania się nie będzie obowiązywać w przypadku pilnych napraw i prac konserwacyjnych. Państwa członkowskie mogą również zdecydować się na wyłączenie z pewnych wymogów związanych z udzieleniem informacji tych handlowców, do których konsumenci zwracają się z prośbą o wykonanie w domu prac naprawczych i konserwujących o wartości nieprzekraczającej kwoty 200 Euro.

źródło: MEMO/11/450

Bruksela, dnia 23 czerwca 2011 r.