Państwo Rosenow wybrali się na zagraniczne wakacje. Gdy wypoczywali na plaży, pewien naganiacz podszedł do nich i oznajmił, że wygrali nagrodę. Skuszeni wczasowicze prosto z plaży zostali zabrani na odludzie, gdzie następnie przez cztery godziny byli bezlitośnie „bombardowani” prezentacjami ofert „klubów wakacyjnych”. Para została zmuszona do zapisania się do klubu wakacyjnego i wpłacenia depozytu bez możliwości zastanowienia. Dopiero wtedy zostali odwiezieni do swojego hotelu.
Ania chciała kupić nowy komputer. Dostała ulotkę reklamową jednej z sieci sklepów komputerowych, w której znalazła wyjątkowo niską ofertę cenową na dobry model komputera, dokładnie taki jakiego szukała. Szybko wybrała się do najbliższego sklepu, ale niestety okazało się, że laptopy z oferty już się wyczerpały. Jednocześnie sprzedawca próbował ją namówić na zakup innego, dużo droższego komputera. Ania próbowała kupić reklamowany na ulotce komputer jeszcze w trzech innych sklepach sieci, ale za każdym razem sytuacja się powtarzała.
Czy takie praktyki nie powinny być zakazane?
W krajach Unii Europejskiej są już nielegalne. Powyższe przypadki to odpowiednio przykłady agresywnej sprzedaży i „reklamy-przynęty” („bait advertising’) i są jedynymi z wielu praktyk zakazanych „Dyrektywą o nieuczciwych praktykach handlowych”, która weszła w życie z końcem 2007 roku. Wspomniana dyrektywa zawiera również „Czarną Listę” praktyk handlowych, które są nieuczciwe w każdych okolicznościach. Ustawa daje konsumentom lepszą ochronę przeciwko sprzedawcom-oszustom, niezależnie od tego czy zakupów dokonuje się w lokalnym sklepie czy przez Internet w innym kraju. Z drugiej strony, dzięki Dyrektywie handlowcy mają jasność i świadomość, jakie praktyki handlowe są niedopuszczalne w krajach Wspólnoty.
Po roku od wejścia w życie Dyrektywy 2005/29/WE widać efekty. W tym czasie konsumenci zgłosili prawie 60 000 skarg na nielegalne praktyki, a władze w poszczególnych krajach rozpatrzyły ponad 2 300 szczególnie rażących przypadków. Jednocześnie rok doświadczeń pokazał jak często nieuczciwe praktyki są nadal stosowane. Dla przykładu, jednymi z wciąż najczęściej stosowanych są: wprowadzające w błąd informacje dotyczące ceny (ukryte opłaty), fałszywe „darmowe” oferty lub ukryte składki czy opłaty.
Czy wdrożenie tej ustawy w różnych systemach prawnych poszczególnych krajów UE było łatwe dla instytucji państwowych zajmujących ochroną praw konsumentów?
W pierwszą rocznicę wejścia w życie Dyrektywy, Komisja Europejska spotkała się z głównymi partnerami by wysłuchać ich opinii. Doświadczeniami z roku obowiązywania nowego prawa dzielili się przedstawiciele instytucji państwowych, Europejskim Centrów Konsumenckich, organizacji konsumenckich, biznesu (np. stowarzyszenia reklamy i reklamodawców) i eksperci akademiccy. Komisarz ds. Ochrony Konsumentów Meglena Kunewa otwierająca spotkanie powiedziała: „Ten rok udowodnił, że lepsze regulacje prawne mogą przynieść wymierne korzyści obywatelom. Ale tylko harmonijne stosowanie prawa umożliwi zarówno konsumentom i jaki przedsiębiorcom korzystanie z prostych i jednakowych zasad w całej Unii”.
Doświadczenia różnych krajów i partnerów przekazane podczas spotkania znajdą odzwierciedlenie w wytycznych do stosowania Dyrektywy, które w specjalnym oknie narzędziowym online jesienią w tym roku planuje uruchomić Komisja. Instrukcje te będą wyjaśniały zasady stosowania ustawy w oparciu zebrane opinie zwrotne z poszczególnych krajów. Jednym z przykładów jest choćby opracowanie wspólnej dla wszystkich krajów Unii interpretacji używania słowa „darmowy”.
Nawet najlepsze ustawy nie będą w pełni efektywne, jeśli obywatele nie będą świadomi swoich praw i możliwości korzystania z nich.
Mając to na uwadze, Komisja Europejska prowadzi na bieżąco aktualizowaną specjalną stronę internetową, za pośrednictwem, której pomaga i udziela porad indywidualnym konsumentom. Każdy konsument, który podejrzewa, że został wprowadzony w błąd, padł ofiarą sprzedawcy-oszusta lub chce się dowiedzieć, na jakie nieuczciwe praktyki handlowe powinien być wyczulony może odwiedzić stronę www.isitfair.eu. Na tej stronie są praktyczne przykłady z życia codziennego dotyczące nieuczciwych praktyk oraz porady jak i gdzie uzyskać pomoc. Strona jest dostępna w 22 wersjach językowych, w tym również w języku polskim.
Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych (2005/29/WE) została przyjęta w maju 2005 roku, a w życie weszła z końcem 2007 roku. Określa ona prawa konsumentów i uproszcza zasady handlu transgranicznego. Wspólne reguły oraz zasady zapewniają konsumentom jednakową ochronę przed nieuczciwymi praktykami handlowymi i nieuczciwymi przedsiębiorcami, niezależnie od tego, czy zakupu dokonają w pobliskim sklepie, czy na stronie internetowej w innym kraju. Pozwala również przedsiębiorstwom prowadzić kampanie reklamowe i oferować swoje produkty 450 milionom konsumentów w UE na tych samych zasadach, co w kraju ojczystym. Do czasu wprowadzenia Dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych, każdy Kraj Członkowski posiadał swoje własne, odrębne prawo o nieuczciwej praktyce handlowej, co prowadziło do rozbieżności pomiędzy poszczególnymi państwami. Dyrektywa harmonizuje przepisy prawne Państw Członkowskich w zakresie nieuczciwych praktyk handlowych oraz opiera się na zasadzie „wzajemnego uznania” pomiędzy krajami, znosząc tym samym bariery rynku wewnętrznego.
Na podstawie materiałów informacyjnych Komisji Europejskiej.
Więcej informacji:
www.isitfair.eu
Zapraszamy również do zapoznania się z prezentacją eksperta ECK {cms_selflink page=’edukacja’ text=’One year after – czyli Dyrektywa o nieuczciwych praktykach rynkowych po roku’} z otwartego wykładu z cyklu „Prawa Konsumenta w Unii Europejskiej” przeprowadzonego 18 marca w Centrum Informacji Europejskiej.
